Cách nhận diện và phòng ngừa để không bị bệnh Sởi ở trẻ em

Giới thiệu chung về bệnh sởi ở trẻ em

Sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà trẻ em dễ mắc phải nếu không được tiêm phòng đầy đủ. Bệnh này lây qua đường hô hấp và có thể lan truyền rất nhanh trong cộng đồng, đặc biệt ở những nơi đông người như nhà trẻ, trường học hay khu dân cư đông đúc. Trẻ em, nhất là dưới 5 tuổi, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, do đó dễ bị virus sởi tấn công hơn so với người lớn.

Virus sởi tồn tại trong các giọt bắn nhỏ li ti khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc thở mạnh. Khi trẻ hít phải không khí có chứa virus hoặc chạm vào các bề mặt nhiễm virus rồi đưa tay lên miệng, mũi hoặc mắt, nguy cơ lây nhiễm sẽ rất cao. Chính vì vậy, việc nhận biết dấu hiệu sớm và phòng ngừa hiệu quả là cách bảo vệ con yêu tránh xa bệnh sởi.

Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em

Bệnh sởi do virus sởi (tên khoa học là Measles virus) gây ra, thuộc nhóm virus RNA trong họ Paramyxoviridae. Đây là loại virus cực kỳ dễ lây lan, đặc biệt ở môi trường có mật độ dân cư đông đúc và nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Con đường lây truyền chính của virus sởi là qua đường hô hấp. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus sẽ phát tán ra không khí dưới dạng các giọt dịch nhỏ li ti. Những giọt dịch này có thể tồn tại trong không khí hoặc bám trên bề mặt vật dụng trong nhiều giờ. Trẻ em hít phải hoặc tiếp xúc với những giọt dịch này rồi đưa tay lên miệng, mũi, mắt đều có nguy cơ bị lây nhiễm.

Ngoài ra, virus sởi có khả năng lây lan trước cả khi người bệnh có biểu hiện rõ ràng. Trẻ có thể bị nhiễm bệnh từ người khác khi họ chưa hề có dấu hiệu sốt hay phát ban. Đây chính là lý do vì sao bệnh sởi có thể lan truyền nhanh chóng trong cộng đồng.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh sởi ở trẻ:

• Trẻ chưa được tiêm phòng hoặc mới chỉ tiêm một mũi vắc xin.
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu do suy dinh dưỡng, bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Trẻ sống trong khu vực có dịch sởi đang bùng phát hoặc có tỷ lệ tiêm chủng thấp.
• Trẻ thường xuyên tiếp xúc với nhiều người như đi học mẫu giáo, sinh hoạt tại nơi đông người mà không được bảo vệ đúng cách.

Như vậy, việc nhận thức đúng về nguyên nhân và con đường lây nhiễm của bệnh sởi sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong công tác phòng ngừa cho trẻ.

Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ nhỏ

Trẻ mắc bệnh sởi thường trải qua ba giai đoạn rõ rệt, với những biểu hiện đặc trưng theo từng thời điểm. Nắm rõ các dấu hiệu sẽ giúp cha mẹ kịp thời đưa trẻ đi khám và cách ly đúng cách.

Giai đoạn khởi phát

Giai đoạn này thường kéo dài từ 2 đến 4 ngày. Trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng giống cảm cúm:

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao lên đến 39–40 độ C.
• Chảy nước mũi, hắt hơi, ho khan.
• Mắt đỏ, có ghèn nhiều và sợ ánh sáng.
• Một số trẻ có thể nổi hạch ở cổ hoặc sau tai.

⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Mr1h

Giai đoạn toàn phát

Sau giai đoạn khởi phát, trẻ sẽ bước vào giai đoạn toàn phát – khi các triệu chứng rõ ràng hơn:

• Ban sởi bắt đầu xuất hiện, thường bắt đầu từ sau tai rồi lan dần ra mặt, thân mình và toàn thân.
• Ban có màu đỏ hồng, không ngứa, có thể mọc thành từng mảng.
• Trong miệng trẻ xuất hiện các đốm trắng nhỏ trên nền niêm mạc đỏ (hạt Koplik), đặc điểm gần như chỉ có ở bệnh sởi.

Giai đoạn hồi phục

Giai đoạn này thường diễn ra sau 5–7 ngày kể từ khi ban xuất hiện:

• Ban bay dần theo trình tự đã mọc, để lại những vết thâm nhẹ trên da.
• Trẻ ăn uống, sinh hoạt trở lại bình thường.
• Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục theo dõi để tránh biến chứng muộn.

Việc phân biệt bệnh sởi với các bệnh có triệu chứng phát ban khác như rubella, sốt phát ban thông thường sẽ giúp cha mẹ chăm sóc đúng cách và tránh lây lan trong cộng đồng.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi ở trẻ em

Không ít người nghĩ rằng bệnh sởi chỉ là vài nốt phát ban rồi tự khỏi, nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Nếu không được chăm sóc và theo dõi kỹ, sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm phổi: Là biến chứng phổ biến nhất, có thể khiến trẻ ho nặng, thở gấp, mệt mỏi, khó thở.
• Viêm tai giữa: Gây đau nhức tai, có thể dẫn đến nhiễm trùng và mất thính lực nếu không điều trị đúng.
• Tiêu chảy kéo dài: Gây mất nước, điện giải, khiến trẻ mệt mỏi và chán ăn.
• Viêm não: Dù hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, có thể gây co giật, hôn mê và di chứng về thần kinh.
• Loét giác mạc: Nếu trẻ bị biến chứng ở mắt, có thể để lại sẹo giác mạc, ảnh hưởng đến thị lực.

Do đó, cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan khi thấy trẻ mắc sởi. Việc theo dõi sát từng triệu chứng là cách tốt nhất để kịp thời phát hiện biến chứng.

Cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà an toàn và hiệu quả

Nếu bệnh sởi ở mức độ nhẹ và không có biến chứng, trẻ có thể được chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, cha mẹ cần nắm rõ cách chăm sóc đúng để giúp trẻ mau hồi phục và hạn chế lây lan.

• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Tắm nhanh bằng nước ấm, lau khô người kỹ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc nước rửa tay sát khuẩn.
• Chăm sóc mắt, mũi, miệng: Dùng nước muối sinh lý rửa mắt, mũi mỗi ngày. Dùng khăn mềm lau mặt nhẹ nhàng cho trẻ.
• Chế độ ăn uống khoa học: Ưu tiên món ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, rau củ nghiền. Cho trẻ uống nhiều nước và bổ sung nước ép hoa quả để tăng sức đề kháng.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Giữ phòng ngủ yên tĩnh, tránh ánh sáng mạnh, không cho trẻ xem điện thoại hoặc tivi quá lâu.
• Theo dõi thân nhiệt thường xuyên: Nếu sốt trên 38,5 độ C, có thể dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ.

Nếu trong quá trình chăm sóc trẻ có dấu hiệu bất thường như co giật, li bì, không chịu ăn uống hoặc nôn liên tục, cần đưa trẻ đi bệnh viện ngay lập tức.

Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả ở trẻ nhỏ

Phòng bệnh luôn là lựa chọn thông minh hơn chữa bệnh. Đối với bệnh sởi, việc chủ động phòng ngừa đóng vai trò quyết định trong việc bảo vệ sức khỏe cho trẻ.

Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch

Đây là cách hiệu quả nhất để giúp trẻ không mắc bệnh sởi:

• Mũi vắc xin đầu tiên nên tiêm khi trẻ đủ 9 tháng tuổi.
• Mũi nhắc lại sau đó vào lúc trẻ 18 tháng tuổi hoặc theo lịch tiêm chủng mở rộng của địa phương.

Vắc xin sởi rất an toàn và hiệu quả, giúp cơ thể trẻ tạo kháng thể chống lại virus nếu tiếp xúc với nguồn bệnh.

Thói quen sinh hoạt phòng dịch

Bên cạnh tiêm phòng, các thói quen vệ sinh và sinh hoạt hằng ngày cũng góp phần hạn chế lây lan:

• Tránh đưa trẻ đến nơi đông người, nhất là trong mùa dịch sởi.
• Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Dạy trẻ không đưa tay lên miệng, mũi, mắt.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, thường xuyên lau dọn đồ chơi, tay nắm cửa, sàn nhà.
• Nếu có người trong nhà mắc sởi, cần cách ly khỏi trẻ ít nhất 7 ngày kể từ khi phát ban.

Một môi trường sống sạch sẽ, lành mạnh sẽ giúp trẻ tăng sức đề kháng và hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm.

Một số điều cần biết thêm để phòng ngừa bệnh sởi

Ngoài các kiến thức cơ bản, cha mẹ nên lưu ý thêm một số thông tin sau để chủ động hơn trong việc chăm sóc trẻ:

• Trẻ đã mắc sởi một lần thường sẽ có miễn dịch suốt đời, tuy nhiên vẫn cần tiêm nhắc nếu có chỉ định của bác sĩ.
• Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh sởi. Việc điều trị chủ yếu là chăm sóc triệu chứng và tăng sức đề kháng.
• Trẻ bị sởi không cần kiêng nước, kiêng gió tuyệt đối. Tắm nhanh bằng nước ấm, lau người sạch và giữ ấm sau khi tắm là đủ.
• Khi trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ, nếu vẫn ăn ngủ, chơi bình thường, có thể theo dõi tại nhà. Nếu xuất hiện phát ban nhanh, nôn, mê man, bỏ bú thì nên đi khám sớm.

Kết luận

Bệnh sởi có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được phòng ngừa và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, cha mẹ hoàn toàn có thể bảo vệ con bằng cách tiêm phòng đúng lịch, chăm sóc đúng cách và giữ gìn vệ sinh môi trường sống hằng ngày.

Chủ động phòng bệnh sẽ giúp con yêu có một tuổi thơ khỏe mạnh, an toàn. Và hơn ai hết, chính cha mẹ là người thầy thuốc đầu tiên – người bảo vệ đầu tiên cho sức khỏe của con.

Hãy luôn đồng hành cùng con trong từng bữa ăn, giấc ngủ và từng bước phát triển để con lớn lên mạnh mẽ, tránh xa bệnh tật – đặc biệt là bệnh sởi.